As an indicator of economic growth, industrial production’s energy and raw material needs are subject to environmental studies. The link between the ecological harm of plastic waste and the concept of sustainable economic growth through renewable energy is among the current debates in the literature. This research aims to discover whether there is a connection between plastic waste and production. This paper investigates the links between plastic import, renewable energy generation, export, and exchange rate on industrial output in Turkiye by using the ARDL bound test and causality analysis for 2008:Q1-2023:Q3. Research findings reveal that plastic waste import and export positively affects industrial output in the long run. While renewable energy generation decreases industrial production in the short run, it positively affects industrial production in the long run. The study emphasizes evaluating renewable energy and circular economy opportunities to ensure sustainable economic growth while underlining the transformation of threats into opportunities.

Błękitno-zielona infrastruktura miasta 15-minutowego

Anna Bernaciak, dr

Realizacja przedsięwzięć z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury w funkcjonującej i zagospodarowanej tkance miejskiej jest dla gmin miejskich dużym wyzwaniem zarówno organizacyjnym jak i technicznym. Gęstość zabudowy stref śródmiejskich, także w miastach małych i średnich oraz dotychczasowe praktyki z zakresu realizacji infrastruktury technicznej, w tym związanej z zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych stanowią realne przeszkody w implementacji nowych rozwiązań z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury. Połączenie tych problemów z dążeniami do realizacji współczesnych trendów urbanistycznych, jak choćby idea miasta 15-minutowego stanowią realne wyzwania zarówno dla decydentów na szczeblu lokalnym jak i dla projektantów. W toku badania wyróżniono i sklasyfikowano przeszkody formalno-prawne, organizacyjne i finansowe występujące w procesie realizacji tego typu przedsięwzięć w gminach, opierając się na analizie literatury, orzecznictwa oraz studiów przypadków dla celowo wybranych gmin miejskich Wielkopolski. Przedstawiono także realizację wybranych projektów wraz z opisem przeszkód, jakie pojawiły się w toku ich realizacji. Zaprezentowane wnioski stanowią zbiór postulatów o charakterze legislacyjnym i organizacyjnym, jakie mogą stanowić podstawę modyfikacji rozwiązań prawnych i być zestawem dobrych praktyk dla władz lokalnych.

Smart specializing as key driver of sustainability and resilience of regional economy

Piotr Bębenek, dr inż.; Marzena Szewczuk-Stępień, dr inż.

The purpose of the research is to confirm the thesis that the methodology proposed by the authors for identifying and supporting sustainable smart specialisations is a significant factor of supporting the resilience of the regional economy. The research undertaken are of significant importance from the point of seeking the proper economic model of identifying regional smart specializations under conditions of current external risks and the related need to strengthen the resilience of the regional economy. The novel methodology for identifying and supporting sustainable smart specialisations is a significant factor of supporting the resilience of the regional economy. Logical, strategic and statistical analysis methods were used in the research. The practical significance of the research lies in proving the legitimacy of the proposed model of identification of regional smart specialisations in the conditions of external threats and the related need to strengthen the resilience of the region’s economy. The originality of the undertaken research lies in the modelling of the smart specialisation identification and supporting of the region sustainable development in the context of the need to strengthen the region’s economic resilience to external contemporary threats. Keywords: smart specialisations, model of identifying smart specializations, resilience of regional economy, sustainable development of the region, external contemporary threats.

Koncepcja metody Wielokryterialnej Analizy Porównawczej (WAP), opartej na zasadach zrównoważonego rozwoju w cyklu życia inwestycji drogowo – mostowej

Przemysław Borkowski, dr hab., prof. UG; Dariusz Tłoczyński, dr hab., prof. UG; Krzysztof Grzelec, dr hab., prof. UG

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji procedury wykonywania Wielokryterialnych Analiz Porównawczych (WAP) dla inwestycji drogowo – mostowych na drogach krajowych, na etapie Studium Techniczno-Środowiskowo-Ekonomicznego. Koncepcja WAP została opracowana w ramach realizacji projektu RIDII (Rozwój Innowacji Drogowych), współfinasowanego przez NCBiR oraz GDDKiA. Koncepcja została opracowana w oparciu o układ modułowy z wyróżnieniem metody podstawowej dla wyboru wariantu lokalizacyjnego inwestycji (WAP-MP) oraz metody rozszerzonej dla wyboru wariantu materiałowo-technologicznego (WAP-MR). Metoda opiera się na zasadach zrównoważonego rozwoju w cyklu życia inwestycji drogowej. W artykule przedstawione zostaną zasady integracji wyników analiz w obrębie czterech kryteriów oceny: środowiskowego, społecznego, ekonomicznego i funkcjonalno-technicznego. W tym zakresie kluczowa jest koncepcja przyjęcia wag dla poszczególnych kryteriów i podkryteriów oraz warunków ich doboru, uwzględniająca regionalizację oraz cykl życia ocenianego wariantu. W artykule przedstawione będą również zasady sporządzania analizy wrażliwości, tj. analizy zasadności projektu inwestycyjnego przy założeniu odchyleń wartości różnych zmiennych wchodzących w skład oceny końcowej inwestycji. Przedstawione zostaną zasady sporządzania analiz środowiskowych LCA inwestycji drogowych, analiz społecznych S-LCA inwestycji drogowych oraz analiz LCCA inwestycji drogowych, uwzględniających wpływ czynników funkcjonalno – technicznych

Potencjał aplikacyjny metod MCDM/MCDM w dziedzinie transportu – przegląd literatury

Elżbieta Broniewicz, dr hab., prof. PB; Karolina Ogrodnik, dr inż.

Priorytetowym celem artykułu jest opracowanie przeglądu literatury naukowej dotyczącej analiz wielokryterialnych w dziedzinie transportu. Artykuł stanowi kontynuację badań opublikowanych w ramach wcześniejszych prac: Broniewicz, Ogrodnik, Multi-criteria analysis of transport infrastructure projects oraz Broniewicz, Ogrodnik, A Comparative Evaluation of Multi-Criteria Analysis Methods for Sustainable Transport. W niniejszym artykule dokonano aktualizacji przeglądu literatury przedmiotu, uwzględniając prace naukowe opublikowane w latach 20212024. Na podstawie przeglądu literatury oceniono popularność badanego tematu, wskazano najpopularniejsze metody/grupy metod MCDM/MCDA stosowane do problemów decyzyjnych z dziedziny transportu, jak również wskazano nowe tematy badawcze, które pojawiły się w ostatnich latach. W artykule opracowano również studium przypadku – analizę wielokryterialną wybranej inwestycji drogowej w Polsce.

Innowacyjna metoda oceny i wyboru wariantu inwestycji drogowej, uwzględniająca zasady zrównoważonego rozwoju w cyklu życia

Marcin Budzyński, dr inż.; Konrad Biszko, mgr inż.; Kazimierz Jamroz, dr hab. inż., prof. PG; Anna Gobis, mgr inż.

Głównym celem artykułu jest przedstawienie założeń i procesu budowy wzorcowej metody oceny inwestycji drogowej i wyboru wariantu na etapach Studium Techniczno-Ekonomiczno -Środowiskowe (STEŚ) w ramach opracowywania Wielokryterialnej Analizy Porównawczej (WAP). Metoda jest unikatowa na rynku krajowym, w stosunku do dotychczasowych rozwiązań i praktyk, ze względu na zakres i przyjęte rozwiązania metodyczne. Proponowana metoda bazuje na modułowej architekturze, umożliwiającej włączenie do niej kolejnych elementów i jej aktualizacje w przyszłości. W celu dostosowania metody WAP do dwóch etapów oceny inwestycji, podzielono ją na dwa poziomy: moduł podstawowy (WAP-MP), przeznaczoną dla STEŚ i I etapu STEŚ-R (STEŚ z elementami koncepcji) oraz moduł rozszerzony (WAP-MR) przeznaczoną dla II etapu STEŚ-R. Najważniejszą innowacją jest wykorzystanie koncepcji myślenia w kontekście cyklu życia (LCT) oraz zarządzania cyklem życia (LCM), poprzez uwzględnienie w ocenie inwestycji drogowo-mostowych następujących kryteriów: środowiskowych (przyrodniczych), społecznych, techniczno-funkcjonalnych i ekonomicznych. Uwzględnienie zasad zrównoważonego rozwoju i koncepcji myślenia w cyklu życia przy opracowywaniu metody WAP, umożliwia wykorzystanie jej jako elementu proaktywnego zarządzania infrastrukturą drogową, wspierającego proces decyzyjny.

Zrównoważony rozwój w warunkach kryzysów środowiskowych i wojen

Małgorzata Burchard-Dziubińska, dr hab., prof. UŁ

Cel 16 Agendy 2030 Narodów Zjednoczonych został dedykowany realizacji działań na rzecz pokoju, sprawiedliwości i budowy silnych instytucji. Obecnie świat doświadcza poważnych kryzysów bezpieczeństwa i wojen, które z jednej strony są pochodną kryzysów środowiskowych a z drugiej znacząco pogarszają lub wręcz uniemożliwiają osiąganie postępu w realizacji pozostałych celów Agendy. Zmiany klimatyczne, utrata bioróżnorodności, zanieczyszczenie środowiska i niedobór niektórych zasobów, zwłaszcza wody, już teraz wpływają na każdą część świata. Załamanie się systemów kontroli zbrojeń, podwojenie liczby konfliktów zbrojnych i zgonów związanych z konfliktami w ciągu ostatnich 10 lat oraz wojna Rosji na Ukrainie zaostrzają obawy o bezpieczeństwo we wszystkich jego wymiarach. W referacie sformułowano wnioski dotyczące zagrożeń wynikających z oddalenia się globalnego systemu społeczno-gospodarczego od ścieżki zrównoważonego rozwoju.

Life cycle assessment of sound-absorbing road screens made from unusable wind turbine blades

Mirosław Broniewicz, dr hab. inż., prof. PB; Karolina Dec, mgr inż.

The aim of the article is to analyze the possibility of using composite materials from wind turbine blades to build sound-absorbing barriers. Instead of using virgin raw materials, a composite formed of wind turbine blades can be employed. The possibility of constructing sound-absorbing panels from components obtained from turbine blades was conceptually examined, and the geometry and structure of the blades were assessed in terms of their suitability as elements filling sound-absorbing panels. The environmental impact of sound barriers can be assessed using the life cycle assessment (lca) technique, which takes into account how a product interacts with the environment at every step of its life, from the creation of raw materials to recycling or scrapping. By starting with these values, sound barriers made of composite material recovered from wind turbine blades can be assessed for their ability to lessen environmental effect.

Sustainable development policy evaluation: Some best local practices

Łukasz Dymek, dr inż.

The purpose of this paper is to analyze and enhance the evaluation tools for regional development strategies within the context of sustainable development. In light of the variability in strategic evaluation approaches, methods, and tools, the authors undertook the identification and analysis of best local practices to develop model solutions for sustainable development evaluation tools (SDET). The research problem addresses the inadequacies in the methodology of sustainable development evaluation, which constitutes a critical weakness in development policy at all levels—from strategic and program planning to development projects and their co-financing selection procedures. The study employs the identification of best practices, strategic analysis, and social, economic, and environmental evaluation tools, aligned with the sustainable development policy approach. The practical aim of this work is the unification and dissemination of sustainable development evaluation tools, which is crucial for implementing effective regional policy. The research outcomes will provide policy recommendations for EU regions, aimed at enhancing their resilience to crisis phenomena and promoting sustainable development. The originality of the research lies in the improvement of the sustainable development evaluation tools model and testing its potential for unification and wide implementation in the development policy of EU regions.

Konwencjonalne kryzysu gospodarcze a globalny kryzys niezrównoważonego rozwoju

Bogusław Fiedor, prof. dr hab., dr h.c.

Punktem wyjścia artykułu jest analiza podstawowych dystynkcji ( na poziomie metateoretycznym ) między wzrostem a rozwojem gospodarczym. W w szczególności rozważa się, w jakim stopniu między tymi kategoriami zachodzi relacja komplementarności lub substytucyjności . Na tym tle porównuje się konwencjonalne kryzysy gospodarcze z globalnym kryzysem niezrównoważonego rozwoju, w tym przede wszystkim jego aspektem ekologicznym. Prezentuje się wybrane dane dotyczące najważniejszego wymiaru ekologicznie niezrównoważonego rozwoju, jakim jest efekt cieplarniany. W końcowej części artykułu globalny kryzys niezrównoważonego rozwoju analizowany jest z dwóch perspektyw teoretycznych: ekonomia głównego nurtu ( neoklasyczna) versus ekonomia ekologiczna i ekonomia trwałości. Zwraca się uwagę na normatywny i konstruktywistyczny charakter zrównoważonego rozwoju.

The impact of Russia’s foreign trade on their Actual-Open CO2 emissions in the years 2000-2020 in the context of EU energy policy.

Bartosz Fortuński, dr

EU energy policy, focusing on reducing greenhouse gas (GHG) emissions, provides a crucial context for our research. The policy’s goal of reducing GHG emissions by at least 20% by 2020, compared to 1990 levels, is a significant challenge. Understanding their global impact is paramount, as CO2 emissions are the leading greenhouse gas. Our study, which analyzes the impact of Russia’s trade with major partners on actual CO2 emissions, provides valuable insights for policymakers striving to meet the EU’s emission reduction targets. Our research, conducted with meticulous adherence to the principles of the circular flow model, has revealed a significant influence of Russia’s foreign trade on its CO2 emissions from 2000 to 2020. This finding, based on the robust Current-Open CO2 Emissions model, underscores the reliability and validity of our results. The impact of Russia’s foreign trade, a significant player in global trade, was consistently positive on Actual-Open emission of CO2 throughout the study period. As the world’s largest exporter of energy resources and significant global importer, Russia’s trade activities substantially influence global CO2 emissions. Russia’s status as a leading CO2 emitter worldwide further amplified this impact. The research findings underscore the importance of considering these factors in the context of Fit for 55, making the results of this study crucial for policymakers and researchers.

ESG w zarządzaniu ryzykiem: analiza treści z wykorzystaniem SciMAT (ESG in risk management: a content analysis using SciMAT)

Iwona Gorzeń-Mitka, dr inż.

The increasing importance of environmental, social, and governance (ESG) issues in the decision-making processes of an ever-wider range of companies has led to a need for a more comprehensive understanding of the risks associated with this area. These risks can have a significant impact on a company’s operations and management processes. The objectives of this study were twofold: first, to identify and discuss the evolution of ESG and risk management (RM) topics; and second, to propose a research agenda to deepen knowledge in this interrelated area. A total of 217 articles were mapped (PRISMA selection, software: SciMAT, databases: Scopus and WoS, time period: 2020-2024). The resulting conceptual constructs related to the ESG and RM relationship, strategies, and key practices were extracted through a longitudinal map analysis, strategy diagrams, cluster networks, and content analysis. The study is exploratory in nature, indicating potential links between the extracted constructs. These links may provide a basis for testing them in future empirical studies. The results and discussions of this study can support future researchers and managers who wish to integrate sustainability aspects into risk management processes.

Economy resilience integrated by regional development policy: examples from Opolskie

Aneta Grzegocka, mgr

Purpose: The cognitive objective is to identify areas of regional development policy that require strengthening resilience in the face of threats in the climate, political and war threats conditions. The practical objective is to improve the region’s development policy in the face of external threats. The dynamically changing conditions of external threats prompted the authors to take up the problem of improving the resilience of the regional economy through the application of an appropriate development policy instruments. We assumed that early actions taken within the framework of regional development policy will help to minimize the effects of probable external contemporary threats. The following research methods were used: strategic analysis, case studies and statistical analyses. The practical value is to improve the region’s development policy (strategy, programme,) by implementing the recognized recommendations in the face of external threats. Originality/value: So far, the region’s development policy has not been adjusted due to probable contemporary external threats, as proposed by the authors at the strategic, operational and project levels. KEYWORDS: economy resilience, regional development policy, external (climate, political, war) threats, development policy instruments

European Digital Innovation Hubs as Catalysts for Green Transformation Actions in SMEs

Piotr Idczak, dr hab., prof. UEP

By implementing digital and green transitions, the European economy has a unique opportunity to break down existing barriers, create jobs and economic growth, become more sustainable and competitive, and achieve a new level of development. Digital technologies will support the optimization of energy and natural resource use, increasing the competitiveness of companies and improving the quality of people’s lives. To support these challenges, the EU established the Digital Strategy aimed at providing strategic support for European companies on their way to digital transformation. As part of this strategy, European Digital Innovation Hubs (EDIHs) have been introduced as key components in accelerating digital transformation across Europe. EDIHs operate as one-stop shops that help businesses, mainly SMEs, meet digital challenges and increase their competitiveness. The original contribution of this paper is to examine the role of EDIHs as intermediaries supporting the twin transition of businesses and public sector organizations across Europe. However, the main objective is to focus on the green transformation and show how EDIHs support practices and technologies that reduce environmental impact, enhance resource efficiency, and promote ecological balance. The findings, insights, and policy recommendations included in the paper are based on semi-structured interviews with representatives of EDIHs and a literature review.

Zarządzanie ryzykiem inwestycji proekologicznych na przykładzie kredytów zagrożonych

Irena Jędrzejczyk, prof. dr hab.; Ksymena Kustosik

Celem artykułu jest identyfikacja ryzyka właściwego proekologicznym przedsięwzięciom inwestycyjnym oraz ocena rozmiarów i struktury tego ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka kredytowania procesu inwestycyjnego, w tym zwłaszcza tzw. zielonych kredytów. Podstawowym problemem do rozwiązania jest występowanie w ramach procesu kredytowania kredytów zagrożonych W niniejszym opracowaniu naukowym poszukuje się odpowiedzi na podstawowe pytanie badawcze, jak zmniejszyć skalę kredytów zagrożonych w inwestowaniu w zrównoważony rozwój. Weryfikowana będzie hipoteza głosząca, że strategie banków, w zakresie monitorowania i minimalizowania ryzyka kredytowego, w tym zastosowania narzędzi analizy danych oraz technologii finansowych (fintech), służą redukcji kredytów zagrożonych. Spodziewanym rezultatem jest ocena stopnia, w jakim instytucje finansowe mogą tworzyć i wdrażać innowacyjne rozwiązania, aby wspierać projekty proekologiczne, jednocześnie zapewniając stabilność finansową. Do rozwiązania postawionego problemu naukowego wykorzystane zostaną takie źródła informacji jak kwerenda literatury przedmiotu, raportów, sprawozdań, programów branżowych oraz analiza niektórych grup dokumentów bankowych. Autorki posłużą się metodą analizy opisowo-jakościowej, analizy porównawczej, graficznej prezentacji wyników badania. Słowa kluczowe: kredyty zagrożone, inwestycje proekologiczne, zarządzanie ryzykiem kredytowym, fintech, analiza danych, zrównoważony rozwój.

Czynniki determinujące jakość usług świadczonych przez publiczne fundusze klimatyczne

Agnieszka Jonasz, mgr

Na całym świecie obserwowane są skutki zmian klimatu. Społeczność międzynarodowa na działania i projekty mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu przeznacza coraz to większe środki finansowe. Ważne zatem staje się podejmowanie działań na rzecz ochrony klimatu w sposób jak najbardziej efektywny i przejrzysty. Oprócz oczekiwanych efektów ekologicznych i ekonomicznych istotna jest także ocena i odbiór prowadzonych działań czy wydatkowanych środków przez społeczeństwo. Celem badań jest identyfikacja czynników jakości usług świadczonych przez publiczne fundusze klimatyczne oraz ich wpływu na satysfakcję klientów na przykładzie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zakres przedmiotowy badań dotyczył wybranych programów i działań dot. klimatu realizowanych przez wojewódzkie fundusze. Zakres podmiotowy badań obejmował beneficjentów funduszy klimatycznych, którymi w zależności od programu były osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego, kościelne osoby prawne, stowarzyszenia i przedsiębiorcy. Uzyskane wyniki wskazują, że na postrzeganie jakości usług świadczonych przez fundusze klimatyczne istotnie wpływają subiektywne odczucia klientów dotyczące poziomu jakości świadczonych usług oraz dostępności informacji. Przeważająca większość respondentów jest zadowolona z jakości świadczonych usług przez fundusze. Wyniki badań mogą stanowić punkt wyjścia do działań doskonalących jakość świadczonych usług przez publiczna fundusze klimatyczne.

Diverse ecosystem services as a source of income in forestry – a comparison of selected European state forest enterprises

Adam Kaliszewski, dr hab.

The requirement arising from the European Green Deal and the EU Biodiversity Strategy 2030 to protect 30 % of the EU’s land area, including forests (of which 10 % are strictly protected), and the mandatory protection of all primary and old-growth forests may lead to a significant reduction in forest management and logging opportunities in large forest areas. This could mean that the current model of forest management, which is primarily based on income from timber sales, will have to be modified and additional sources of income will have to be found. This problem could also affect the State Forest Holding (PGLLP) in Poland, which derives almost 90% of its income from timber sales. The presentation will discuss the results of an analysis of the possibilities of diversifying income sources in selected state forest enterprises in Europe, based on the concept of ecosystem services and their sale. The solutions applied in some countries show that revenues from the sale of ecosystem services other than timber can constitute an important part of forest enterprises’ income, and their experiences could be used for the development of future strategies in the State Forests.

Natura 2000 in forests – are the economic consequences significant for forest management?

Adam Kaliszewski, dr hab.

One of the main objectives of the European Green Deal is to protect, conserve and enhance the EU’s natural capital. This objective is particularly emphasised in the EU Biodiversity Strategy 2030, which, among other things, stipulates that 30% of the EU’s land area, including forests, should be protected (10% of which should be strictly protected), as well as the mandatory protection of all primary and old-growth forests. Currently, almost 2.9 million hectares of forest in Poland are protected by two directives: the Habitats Directive and the Birds Directive (Natura 2000 network areas). The enforcement of protection restrictions has a potential economic impact on forest management – it can lead to a reduction in the amount of timber harvested and thus the income from forest management, as well as additional costs for the protection of forest ecosystems. In our study, we have attempted to assess the economic impact of the designation of Natura 2000 areas in selected forest districts of the State Forests across the country. The results show that this is a very complex task, partly due to the fact that different protection regulations, not only concerning Natura 2000, apply simultaneously in the same area. Contrary to popular opinion, the direct costs and opportunity costs arising from the existence of Natura 2000 sites do not necessarily represent a significant financial burden for the forest districts analysed.

Ocena konkurencyjności regionów w warunkach zmian klimatu. Podejście optymalizacyjne.

Agnieszka Karman, dr hab., prof. UMCS

Celem prezentacji jest ocena efektywności konkurencyjności regionów UE w warunkach zmian klimatu. Przedstawione zostaną rezultaty badań przeprowadzonych przy użyciu klasycznej metody obwiedni danych (DEA), poszerzonej DEA i entropii Shannona. Wyniki poszerzają wiedzę w zakresie klimatycznej konkurencyjności regionów, a także metod optymalizacyjnych stosowanych do budowy zintegrowanych indeksów oceny jednostek.

Starzenie się społeczeństwa a zmiany klimatyczne

Brygida Klemens, dr inż.

Przemysław Misiurski, dr inż.; Brygida Solga, dr hab., prof. PO

W Europie narasta zjawisko starzenia się społeczeństwa. Wg prognoz, w 2050 r. niemal 30% społeczeństwa Unii Europejskiej będą stanowiły osoby powyżej 65 roku życia. Jednocześnie dynamicznie postępuje proces niekorzystnych zmian klimatycznych, będących efektem m.in. zanieczyszczenia powietrza, smogu, niezrównoważonej produkcji i konsumpcji. Nakładanie się tych zjawisk powoduje, że osoby starsze, poddane działaniu trudnych czynników środowiskowych – w tym skutkom zmian klimatycznych – staną się najbardziej zagrożoną grupą społeczną, w kontekście zdrowotnym (obciążenie organizmu wywołane np. falami upałów latem czy smogu zimą), społecznym (alienacja wynikająca m.in. z braku możliwości przebywania poza obiektami: smog, fale upałów, ulewne deszcze) i ekonomicznym (koszt wyposażenia i utrzymania mieszkań m.in. w klimatyzatory, oczyszczacze powietrza). Zagadnienie jest wielowątkowe i dotyczy z jednej strony zapewnienia różnorodnych sposobów spędzania wolnego czasu przez aktywnych seniorów, z drugiej – konieczności zorganizowania opieki zdrowotnej, w tym długoterminowej dla niesamodzielnych seniorów. Bezpieczeństwo zdrowotne osób starszych związane ze zmianami klimatu staje się kolejnym wyzwaniem. Celem artykułu jest diagnoza potrzeb osób starszych mająca związek ze zmianami klimatu oraz przedstawienie zakresu wyzwań dla polityki państwa związanych ze starzeniem się społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem szerokiego aspektu konsekwencji zmian klimatu dla zdrowia osób starszych.

Kontrowersje wokół Europejskiego Zielonego Ładu w rolnictwie

Karol Kociszewski, dr hab., prof. UEW

Widoczny w opinii publicznej sprzeciw wobec wdrażania działań w ramach Europejskiego Ładu (EZŁ) w rolnictwie jest uwarunkowany wojną w Ukrainie, związanym z nim otwarciem rynku europejskiego na towary z Ukrainy oraz zmianami w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Otwarcie rynku bez wymogów dotyczących produktów rolnych w zakresie bezpieczeństwa żywności, w tym fitosanitarnych czy wymogów ochrony środowiska stwarza trudne warunki konkurencji dla rolników UE. Jest jednak potrzebne ze względu na wsparcie Ukrainy w wojnie obronnej przeciwko agresji rosyjskiej. Referat przedstawia uwarunkowania wprowadzenia i ewolucję zmian unijnej polityki rolnej według założeń EZŁ. Opisuje ich konsekwencje ekologiczne, ekonomiczne i polityczne. Zmiany WPR zostały wprowadzone decyzją organizacji UE i wszystkich państw członkowskich, a zostały zaprojektowane przy decydującym udziale polskiego komisarza UE do spraw rolnictwa. Społeczeństwa państw UE muszą mieć argument za przeznaczaniem dużych środków z budżetu wspólnoty na wsparcie rolnictwa w postaci samowystarczalności dostaw żywności oraz dostarczania przez rolnictwo środowiskowych dóbr publicznych. Warunkami są dbałość o środowisko, różnorodność biologiczną i klimat związane z EZŁ, które jednocześnie przyczyniają się do ochrony warunków produkcji rolnej w długim okresie. W krótkim okresie wywołują istotne koszty ekonomiczne i polityczne.

Uwarunkowania sprawiedliwej transformacji województwa śląskiego. Przypadek GZM (współautorka: dr Sylwia Słupik)

Wiesław Koczur, dr hab., prof. UE; Sylwia Słupik, dr

Artykuł omawia kluczowe uwarunkowania sprawiedliwej transformacji województwa śląskiego, regionu o długiej tradycji przemysłowej, szczególnie górniczej. W kontekście europejskich i krajowych strategii klimatycznych, transformacja Śląska staje się koniecznością, która wymaga wieloaspektowego podejścia, uwzględniającego zarówno wymogi ekologiczne, jak i społeczne oraz gospodarcze. Wiąże się to z koniecznością dywersyfikacji gospodarki regionu. Obejmuje to wspieranie nowych gałęzi przemysłu, rozwijanie sektora usług oraz promowanie innowacji i przedsiębiorczości. Wymaga to również dużych inwestycji w infrastrukturę, edukację i szkolenia, aby umożliwić mieszkańcom regionu przekwalifikowanie się i adaptację do nowych warunków rynkowych. Ważnym elementem sprawiedliwej transformacji są działania na rzecz zmniejszenia negatywnych skutków społecznych związanych z wygaszaniem przemysłu ciężkiego, szczególnie górnictwa. Transformacja Śląska musi być również zgodna z celami klimatycznymi UE, co oznacza redukcję emisji CO2 oraz zanieczyszczeń środowiska. Konieczne są inwestycje w odnawialne źródła energii, efektywność energetyczną oraz podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Artykuł uwzględnia wyniki badań empirycznych przeprowadzonych na mieszkańcach Metropolii GZM, które dostarczają cennych informacji na temat oczekiwań, obaw i postaw społeczności lokalnej w kontekście zachodzących zmian. Badania te pomagają lepiej zrozumieć lokalne uwarunkowania oraz potrzeby mieszkańców.

Zielone miejsca pracy w sektorze budowlanym: bibliometryczna analiza zielonych wyzwań badawczych

Łukasz Kozar, dr

Celem badań była identyfikacja kluczowych zielonych obszarów badawczych w publikacjach naukowych poruszających jednocześnie problematykę zielonych miejsc pracy oraz sektora budowlanego. Dla realizacji takiego celu przeprowadzono analizy bibliometryczne publikacji naukowych z dwóch baz danych jakimi były Scopus oraz Web of Science. W wyniku przeprowadzonych analiz zidentyfikowano 29 zielonych obszarów badawczych, które to były wskazane przynajmniej w dwóch różnych publikacjach naukowych. Oryginalność badania polegała na tym, iż oprócz analizy bibliometrycznej ukierunkowanej na autorskie słowa kluczowe dokonano analizy całych treści publikacji naukowych, co pozwoliło na wyciągnięcie dodatkowych wniosków. Wskazano interesujące przyszłe zielone kierunki badań, które nie są obecnie poruszane w kontekście zielonych miejsc pracy w sektorze budowlanym. Wśród takich kierunków badań zwrócono uwagę m.in. złoto-zielone miejsca pracy, zieloną lukę kompetencyjną, proces kształtowania zielonych kompetencji pracowników sektora budowlanego, czy też zjawiska wypychania pracowników zatrudnionych na zielonych miejscach pracy na zielone samozatrudnienie.

Rola modelu ESG w zrównoważonym zarządzaniu gospodarką komunalną

Waldemar Kozłowski, dr

Implementacja modelu ESG (Environmental, Social, Governance) w zarządzaniu gospodarką komunalną odgrywa kluczową rolę w promowaniu zrównoważonego rozwoju, efektywnego zarządzania zasobami oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Celem artykułu jest zbadanie, w jaki sposób model ESG może przyczynić się do bardziej zrównoważonego zarządzania zasobami komunalnymi. Zrównoważone zarządzanie jest kluczowym elementem współczesnej gospodarki komunalnej, a ESG oferuje narzędzia do osiągnięcia tych celów. Do głównych obszarów zarządzania gospodarką komunalną zaliczyć możemy: zarządzanie środowiskowe, społeczne i korporacyjne. W zarządzaniu środowiskowym dominującą koncepcją powinna być ochrona zasobów naturalnych oraz gospodarka odpadami. w zarządzaniu społecznym dążenie do poprawy jakości życia oraz wzrost zaangażowania społeczności lokalnych. W zarządzaniu korporacyjnym natomiast odpowiedzialność i przejrzystość podejmowanych przez przedsiębiorstwa działań oraz zarządzanie ryzykiem. Model ESG w gospodarce komunalnej wspiera zrównoważone zarządzanie, poprawiając efektywność operacyjną, zmniejszając negatywny wpływ na środowisko i społeczeństwo oraz zwiększając przejrzystość i odpowiedzialność przedsiębiorstw. Wdrażanie zasad ESG przyczynia się do budowania bardziej zrównoważonych, odpornych i przyjaznych dla mieszkańców miast, co jest kluczowe w obliczu współczesnych wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi i urbanizacją.

Uregulowania UE w zakresie raportowania rozwoju zrównoważonego jako determinanta ograniczania presji środowiskowej przedsiębiorstw chemicznych w Polsce

Barbara Kryk, prof. dr hab.

Kończy się okres obowiązywania Dyrektywy 2014/95/UE, która nałożyła na przedsiębiorstwa obowiązek prezentowania informacji niefinansowych w odrębnych raportach niefinansowych, tzw. ESG. Postanowiono sprawdzić jakie są jej efekty i przepisów do niej komplementarnych oraz realnych działań w obszarze środowiskowym. Są prace, w których analizowano różne aspekty raportowania niefinansowego w kontekście Dyrektywy, w tym kilka o raportowaniu ESG w relacji do emisji zanieczyszczeń powietrza. Nie badano jednak czy istnieje związek pomiędzy poziomem raportowania a efektami działań prośrodowiskowych w kontekście oddziaływania nań uregulowań. Stwierdzono lukę badawczą w tym zakresie. Stąd celem artykułu jest zbadanie, jak wybrane przedsiębiorstwa chemiczne w Polsce dostosowują się do wytycznych unijnych o raportowaniu ESG w wymiarze środowiskowym i czy miało to wpływ na ograniczenie ich presji na środowisko. Okres badawczy to lata 2010-2022. W trzyetapowym badaniu zastosowano podejście metodologiczne ilościowo-jakościowe. W etapie pierwszym i trzecim wykorzystano metody statystyki opisowej i analizy szeregów czasowych. W drugim zaś metody: analizy treści, analizy przypadków, GES Risk Rating, eksperckiej. Przeprowadzone analizy umożliwiły konkluzję o wpływie uregulowań raportowania niefinansowego na presję środowiskową.

Level of preparation of selected enterprises for reporting corporate governance compliant with ESRS

Barbara Kryk, prof. dr hab.; Agnieszka Lulewicz-Sas, dr hab., prof. SGH; Ewa Jastrzębska, dr

The Corporate Sustainability Reporting Directive, published in 2022, obliges approximately 3,000 enterprises in Poland to report on sustainable development issues in accordance with the EU European Sustainability Reporting Standards (ESRS). One standard that experts say may pose a challenge for companies to comply with is the ESRS G1 corporate governance standard. The aim of the article is to assess the preparation of selected enterprises for reporting issues related to corporate governance in accordance with ESRS. The research sample is 60 companies listed in WIG ESG of the Warsaw Stock Exchange (as of May 28, 2024). An analysis of company disclosures was carried out in terms of meeting the requirements of the ESRS G1 Business conduct standard. The information contained in non-financial reports for 2023, available on the websites of selected companies, was critically analyzed. On this basis, an original index of corporate governance disclosures was built (taking values from 0 to 1), which allows to assess the scope of corporate governance disclosures of the analyzed enterprises.

Zielona infrastruktura jako element budowania odporności miast (lekcje z polskich miast małych i średnich)

Paulina Legutko-Kobus, dr

Zielona infrastruktura (ZI) zyskuje na znaczeniu w polityce rozwoju miast. Coraz częściej jest przywoływana w kontekście budowania odporności miast (szczególnie klimatycznej, społecznej, ale także ekonomicznej). O ile badania i analizy dotyczące roli zielonej infrastruktury na przykładzie dużych miast są prowadzone od kilkunastu lat, to tematyka ta jest stosunkowo nowa dla miast małych i średnich. Żeby ZI zaistniała w polityce rozwoju miast i była wykorzystana do budowania odporności konieczne jest jej ujęcie w dokumentach programowania związanych z wdrażaniem rozwoju zrównoważonego. W referacie zostanie przedstawiona analiza dotycząca 20 wybranych miast (12 średnich i 8 małych) w zakresie: ujęcia ZI w dokumentach programowych, roli jaka jest przypisywana ZI i jakie korzyści z ZI są dostrzegane na poziomie deklaratywnym w lokalnych dokumentach programowania. Jako uzupełnienie zostanie przedstawiona analiza budżetów partycypacyjnych analizowanych miast i ujęcie w niej ZI w kontekście budowania odporności. Ponadto zostaną przeanalizowane działania i projekty nagradzane w konkursie ECOMIASTO w kategoriach związanych z ZI, a realizowane w miastach małych i średnich i przyczyniające się do budowania odporności miast w kontekście klimatycznym i społecznym. Wystąpienie prezentuje wyniki projektu pn. Ocena stanu i znaczenia zielonej infrastruktury jako przyrodniczego i społecznego zasobu małych i średnich miast w Polsce, projekt nr 2019/35/B/HS4/04221 finansowanego przez NCN.

Antyusługi ekosystemów na terenach zurbanizowanych – ujęcie ekonomiczno-społeczne

Agnieszka Lorek, dr hab., prof. UE

Przyroda zapewnia ludziom i społeczeństwu wiele różnorodnych korzyści. Aby chronić te usługi, musimy nadać im odpowiednią wagę w debacie publicznej, polityce i zarządzaniu ekosystemem. Ze względu na rosnącą globalnie populację ludzką oraz związane z tym procesy urbanizacyjne coraz częściej dochodzi do konfliktów na styku społeczeństwo – środowisko oraz do konkurencji o ograniczoną przestrzeń i zasoby. Dla skuteczności tej ochrony konieczna jest rzetelna wiedza naukowa dotycząca oceny wartości usług ekosystemowych, a także obejmująca rozpoznanie efektów odczuwanych przez społeczeństwo jako negatywne, a związanych z funkcjonowaniem ekosystemów. Wiedza i właściwe rozpoznanie postrzegania antyusług ekosystemów jest narzędziem pomocnym w kształtowaniu całościowego obrazu sytuacji, który jest niezbędny dla skutecznego zarządzania systemami miejskimi z wykorzystaniem usług ekosystemowych. Pozwala na zawarcie niezbędnych kompromisów, uniknięcie sytuacji konfliktowych oraz prowadzenie dialogu społecznego. W prezentowanym artykule dokonano systematyzacji wiedzy oraz charakterystyki antyusług ekosystemowych z punktu widzenia nauk ekonomicznych. Istotnym celem artykułu jest stworzenie klasyfikacji antyusług ekosystemowych istotnych dla jakości życia mieszkańców. Źródłem danych ilościowych poddanych analizie statystycznej i wnioskowaniu były badania ankietowe przeprowadzone metodą CAWI wśród mieszkańców Polski w roku 2023.

Bariery i ograniczenia wdrażnia zwinnego zarządzania dla rozwoju przedsiębiorstw w gospodarce niskoemisyjnej.

Elżbieta Lorek, prof. dr hab.; Agnieszka Lorek, dr hab., prof. UE; Paweł Lorek, dr

Zmiany w środowisku wywierają coraz większy wpływ na warunki funkcjonowania przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa muszą znaleźć sposoby na uwzględnienie wymogów narzuconych regulacjami jak również zaspokoić rosnące oczekiwania konsumentów wrażliwych na zmiany w środowisku. Artykuł koncentruje się na tematyce zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. W ramach przeprowadzonej analizy skupiono się na praktycznych aspektach interakcji między pojęciami: zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, zwinnego zarządzania i śladu węglowego produktu. Zidentyfikowano, że kluczową rolę w przedsiębiorstwie zorientowanym na wspomniane aspekty, pełnią technologie informatyczne. Istotną częścią artykułu jest również identyfikacja barier i ograniczeń opisywanej koncepcji. Ograniczenia te nawiązują głównie do zjawisk i aspektów ekonomicznych, ale zwrócono uwagę również na sferę społeczną i uwarunkowania technologiczne.

Inicjatywy lokalne wspierające wdrażanie strategii gospodarki obiegu zamkniętego

Judyta Lubacha, dr

Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ, ang. circular economy) jest jedną z propozycji, które mają na celu zmniejszenie negatywnego wpływu człowieka na środowisko i ograniczenie zmian klimatu. Koncepcja ta zakłada odejście od linearlnego modelu rozwoju gospodarki na rzecz modelu „od kołyski aż po grób” (Stahel, Börlin, 1987). GOZ dotyczy zarówno produkcji jak i konsumpcji, a realizacja jej założeń wpisuje się w cel 12 Zrównoważonego Rozwoju United Nations (zrównoważona konsumpcja i produkcja). W modelu GOZ produkty i materiały powinny być ponownie używane (reuse), poddawane recyklingowi (recycle), naprawiane (repair), a jej podstawę powinno stanowić odmawianie (refuse) i zmniejszenie zużycia (reduce). Implementacja tych założeń na poziomie konsumenta jest możliwa z wykorzystaniem różnego rodzaju inicjatyw społecznych, które dają przestrzeń do wymiany, pożyczania, zamiany czy naprawiania. W ramach przeprowadzonego badania przeanalizowano działalność mikroprzedsiębiorstw oraz organizacji non-profit działających na terenie polskich miast. Badanie miało charakter jakościowy, przeprowadzono 17 wywiadów ustrukturyzowanych w 7 miastach wojewódzkich. Na podstawie przeprowadzonej analizy można wskazać jakie strategie gospodarki obiegu zamkniętego mogą być wdrażane przez konsumentów z wykorzystaniem oferty inicjatyw lokalnych.

Foreign direct investments (FDI) towards building integrated resilience of regional development

Katarzyna Łukaniszyn-Domaszewska, dr; Maria Bernat, dr hab. PO; Urszula Romaniuk, dr inż.; Mirosław Szewczyk, dr inż.

The aim of the paper is to examine the role of foreign direct investments (FDI) in building resilience of regional development in the context of economic crises. The topic was selected to investigate the growing importance of regional economic resilience during crises and to analyze the role of FDI in this context. The paper asserts that FDI can enhance the resilience of regional development during economic crises by examining its impact on their ability to absorb and adapt to changes. The study relies on a comprehensive desk research analysis coupled with the examination of statistical data pertaining to foreign investments and key economic indicators. The findings of the study may have practical significance for policymakers, business leaders, and economic practitioners by providing guidance on utilizing FDI as a tool to strengthen regional resilience in the face of economic crises. The study offers a novel perspective on the impact of FDI on regional resilience during crises, filling a gap in the academic literature and providing valuable insights for both economic theory and practice. KEYWORDS: Foreign Direct Investments (FDI), economic resilience, economic crises, regional development, sustainable development.

Odporność gospodarcza w warunkach osłabiających się finansów publicznych

Marcin Łuszczyk, dr hab., prof. PO; Sabina Klosa, mgr

W artykule dokonano analizy wpływu stanu finansów publicznych na odporność gospodarczą. Praca zawiera zarówno dociekania teoretyczne, jak i badania oparte na danych empirycznych z wybranych krajów Unii Europejskiej. Na podstawie dokonanego przeglądu literatury należy podkreślić szczególną rolę finansów publicznych jako stabilizatora gospodarki. Wyniki badań empirycznych wykazują zależność między stanem finansów publicznych, a zdolnością adaptacyjną gospodarki. Wzrost poziomu zadłużenia publicznego wpływa negatywnie na odporność gospodarki na zakłócenia funkcjonowania rynku. Artykuł zamykają dyskusja i rekomendacje w zakresie działań na rzecz poprawy stanu finansów publicznych.

Future paradigm: sustainable development or economic resilience

Marcin Łuszczyk, dr hab., prof. PO

The issue of economic resilience is an increasingly common subject of research and scientific studies. There is slightly less interest in research on the sustainable development paradigm. A detailed analysis of the title concepts allows us to conclude that sustainable development is a broader concept than economic resilience. The possible replacement of the sustainable development paradigm in economic practice with narrowly understood economic resilience will improve the economic situation in the short term, but in the long term it will make it more difficult to ensure a high quality of life. Keywords: sustainable development, economic resilience, quality of life

Rethinking sustainable development and integrated resilience: strategic and operational approach

Krzysztof Malik, prof. dr hab.

The purpose of the research is to confirm the thesis that the sustainable development strategy approach results in supporting the regional economy resilience. The research is focus on the investigation of these two regional strategy approaches at the regional level of development policy within the context of external threats. The research undertaken are of significant importance from the point of defining the proper economic resilience model of sustaining the economy growth in the context of external threats. We have assumed that the sustainable development strategy approach results in supporting the regional economy resilience. The practical outcome of the research is authors’ model of a strategy for the resilience of the regional economy using the sustainable development strategy approach. The originality of the undertaken research lies in the modeling of the regional strategy of economy resilience under the conditions of external threats.

Strategies for sustainable development at Polish universities

Urszula Malinowska, mgr

Polish universities face a range of challenges related to the undeniable need for actions aligned with sustainable development principles in today’s world. Ongoing socio-economic changes make the concept of a „green university” increasingly significant. Universities aiming to be competitive in the market implement sustainable development goals in a more or less organized manner. The aim of this article is to present the results of analyses of strategic documents from Polish universities regarding the scope and methods of implementing sustainable development principles. The analysis addresses the adopted implementation methodology, time frames, and methods of evaluating progress. The article also discusses the importance of implementing the concept of sustainable development at Polish universities and presents examples of best practices in this area.

The image of new technologies in craft among young audience – practices focused on sustainable development

Katarzyna Mazur-Włodarczyk, dr inż.

New technologies are used in crafts in many ways and are also one aspect that favors sustainable development. They are related to digital production and the 3D environment, computer-aided design and production of crafts, preserving and cultivating cultural heritage, educating young generations of craftsmen, and sharing knowledge with a broader group of craft recipients and the category of contemporary crafts or virtual crafts. The research aims to learn the opinions of students of first- and second-cycle vocational schools in the Opole Voivodeship on the use of new technologies in crafts. The study covered the issues of job changes, improvements related to the production process and the management process of craft enterprises, activities accelerating the process of adopting new technologies in crafts, and their relationship with sustainable development and building the resilience of craft communities and economies.

A Study on the Economic Determinants of Greenhouse Gas Emissions in Rural Areas of Selected EU Countries

Umutcan Memo, prof.

The European Union has set a target of net zero greenhouse gas emissions by 2050. However, the main sector of rural areas is still struggling to reduce greenhouse gas emissions from agriculture, forestry and fishing. Despite the European Union providing policy, practice and financial support to reduce these emissions, the problem remains significant. This situation has become more evident especially after 2010. This study aims to examine the economic determinants affecting greenhouse gas emissions in selected European Union countries. The study finishes with recommendations for policy in selected countries, which contributes to the European Union’s goal of net zero greenhouse gas emissions by 2050.

Financial Instruments to manage climate change

Astrida Miceikiene,prof. dr; Laima Skaurone, dr

Monika Medikiene, dr

Financial instrument to manage climate change (Climate finance) refers to financial resources and instruments that are used to support action on climate change. Climate finance is critical to addressing climate change because of the large-scale investments that are needed to transition to a low-carbon global economy and to help societies build resilience and adapt to the impacts of climate change. These financial instruments provide mechanisms for governments, businesses, and individuals to invest in and support climate change mitigation and adaptation efforts. The research aim is to analyse the types of financial instruments for managing climate change, their objectives, financing mechanisms, advantages and disadvantages, and their potential use. Managing climate change requires a multifaceted approach, and financial instruments play a crucial role in incentivizing sustainable practices and mitigating environmental risks.

Wpływ instrumentów dekarbonizacji na kształtowanie innowacyjnych i zeroemisyjnych strategii dostaw ostatniej mili

Urszula Motowidlak, dr hab., prof. UŁ

Artykuł dotyczy zmian na rynku dostaw ostatniej mili w zakresie jego dostosowania do trwających procesów i wyzwań, związanych zarówno z wymogami polityki klimatycznej, jak i rosnącymi oczekiwaniami władz oraz społeczeństwa. Badanie wpisuje się w szerszy kontekst transformacji całego sektora transportu w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej. Celem badania jest ocena wpływu instrumentów dekarbonizacji na tempo i kierunek zmian na rynku dostaw ostatniej mili w zakresie zeroemisyjnych i innowacyjnych rozwiązań. W nawiązaniu do przyjętego celu artykułu główną hipotezę badawczą sformułowano następująco: instrumenty dekarbonizacji wpływają na rozwój zeroemisyjnego i innowacyjnego rynku dostaw ostatniej mili, a siłę tego wpływu można mierzyć za pomocą wyselekcjonowanych wskaźników, które mogą stanowić podstawę do podejmowania decyzji o alokacji środków inwestycyjnych. Zastosowane metody i technik badawcze obejmowały m.in.: analizę treści, analizę przyczynowo skutkową, wybrane metody analizy jakościowej i ilościowej, które wykorzystano do prezentacji oraz omówienia wyników badania. Badanie poświęcone instrumentom dekarbonizacji dostaw ostatniej mili stanowi nawiązanie do teorii ukierunkowanego postępu technicznego w kontekście środowiskowym. Niskoemisyjna transformacja transportu w miastach jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej. Wyzwania związane z dostawami na ostatniej mili sprawiają, że pojawiają się coraz częściej koncepcje realizowania ich w coraz większym stopniu

Rainwater harvesting on farms in the frame of increasing water deficit in agriculture

Karol Mrozik, dr hab. inż, prof. UPP; Michał Napierała, dr inż.; Barbara Kęsicka, dr hab., prof. UPP

The growing water deficit in agriculture encourages more and more reasonable management of water resources and looking for opportunities for ways of additional water retention. One alternative may be collecting rainwater from livestock buildings. Based on the General Agricultural Census of 2020, rainfall data from the years 1990-2020 for individual provincial cities, and the opportunity and investment costs related to the installation purchase, a prognostic analysis of the development of this type of small retention was made. The analyses conducted show that the potential of farms in this area is huge. In Poland according to According to Central Statistical Office data, we have 201,980 barns, 65,088 pigsties, and 96,435 poultry houses, with a total area of 8,820 ha. Based solely on annual rainfall, at the scale of voivodeships, this makes it possible to retain almost 37 million m3 of water per year additionally. Although this type of investment is still unprofitable from an economic point of view, the increasing prices of tap water and increasing water deficit from year to year encourage farms to make this type of investment.

Gospodarka obiegu zamkniętego jako potencjał rozwoju przemysłu drzewno papierniczego

Katarzyna Mydlarz, dr inż.

Gospodarka obiegu zamkniętego to strategia działania, która ma na celu ograniczenie zużycia surowców i materiałów w procesie produkcyjnym przez jak najbardziej kompleksowe ich wykorzystanie. Ma za zadanie minimalizację ilości powstających odpadów i produktów ubocznych które, jeżeli powstają powinny podlegać kompleksowemu zagospodarowaniu. Przy takim gospodarowaniu zasobami, ważna jest także dbałość o wydłużenie cyklu życia wyrobów gotowych i wykorzystanie w kolejnych cyklach produkcyjnych odpadów pochodzących ze zużytych lub zniszczonych produktów, które poddano recyklingowi. W efekcie, odzyskane w części surowce mogą być wykorzystane ponownie. W realizacji tych założeń podmioty gospodarcze wykorzystują wszelkiego rodzaju innowacyjne rozwiązania, które mają przełożenie na ich funkcjonowanie, rozwój oraz osiągane efekty ekonomiczne. Ma to znaczenie i dla tych firm, i dla gospodarki całego kraju. Ważne jest, aby wszelkie innowacje spełniały restrykcyjne normy środowiskowe i były maksymalnie wykorzystane w praktyce. Praca ma na celu wskazanie czynników, które determinują poszukiwanie nowatorskich rozwiązań w przedsiębiorstwach przemysłu drzewno-papierniczego oraz wskazanie wybranych pomysłów, które przemysł ten w ostatnim czasie wprowadził na rynek. Z przeprowadzonych analiz wynika, że wprowadzone działania innowacyjne wpłynęły znacząco na zredukowanie zużycia surowca drzewnego wykorzystywanego do produkcji wyrobów na bazie drewna oraz umożliwiły wykorzystanie innych produktów

Polityka zrównoważonej mobilności a marketing społeczny –‘szturchańce’ czy manipulacje?

Monika Paradowska, dr

Pomimo opracowywania i wdrażania coraz bardziej rozwiniętych narzędzi w ramach polityki zrównoważonej mobilności, polskie miasta wciąż borykają się z dużym natężeniem negatywnych efektów zewnętrznych transportu. Stosowane dotychczas rozwiązania mające na celu ograniczenie motoryzacji w największym stopniu opierają się na narzędziach twardych, jak np. zmiany infrastrukturalne, dodatkowe opłaty za korzystanie z samochodu (np. parkingowe), zakazy ruchu czy priorytety dla transportu zbiorowego. Miękkie narzędzia, obejmujące edukację, informacje na temat szkodliwości indywidualnego transportu drogowego, promowanie komunikacji miejskiej oraz aktywnych form przemieszczania się są wykorzystywanie w zdecydowanie mniejszym zakresie, a często wręcz bywają niedoceniane. Co istotne jednak, stają się coraz ważniejsze w kontekście propagowania uznanych za zrównoważone kierunków zmian w mobilności, tj. pojazdów elektrycznych czy też szeroko pojętej digitalizacji. Niniejszy artykuł ma na celu ocenę, w jakim stopniu narzędzia miękkie mogą być zastosowane na rzecz zmiany behawioralnej w kierunku zrównoważonych wyborów transportowych i tym samym wspierać narzędzia twarde. W tekście poruszono także etyczne aspekty związane z rozwojem tzw. „marketingu społecznego” i wykorzystaniem „szturchańców” (ang.: nudges) w polityce zrównoważonej mobilności miejskiej.

Wpływ partycypacji społecznej na zrównoważony rozwój miast w Polsce

Barbara Pawłowska, dr hab., prof. UG

Idea zrównoważonego rozwoju odnosi się do harmonijnego rozwoju w trzech wymiarach: społecznym, gospodarczym i środowiskowym. Kluczową rolę w kształtowaniu zrównoważonych polityk i planowaniu działań odgrywają instytucje. Miasta w Polsce wdrażają te założenia, motywowane polityką unijną i krajową oraz rosnącą świadomością ekologiczną interesariuszy. Partycypacja społeczna umożliwia zaspokojenie wielu potrzeb oraz realizację celów. Jednak poziom uczestnictwa w procesach partycypacyjnych w Polsce jest stosunkowo niski, a czynniki wpływające na ten poziom nie są jednoznaczne. Celem badania było zidentyfikowanie czynników istotnych dla Indeksu Partycypacji Lokalnej (IPL) w wybranych polskich miastach. IPL został opracowany na podstawie indeksu demokratyzacji Tatu Vanhanena i uwzględnia dwie zmienne: frekwencję w wyborach do Rady Miasta oraz liczbę grup interesariuszy uczestniczących w tworzeniu strategii rozwoju miasta. Badania wskazują, że na poziom IPL wpływają makroregion i wielkość miasta. Większe miasta charakteryzują się wyższą frekwencją w procesach partycypacyjnych. Makroregion może być związany z kontekstem historyczno-kulturowym, choć nie jest to regułą. Pozostałe zmienne nie miały istotnego wpływu, mimo że literatura wskazuje na ich znaczenie. Wyniki badania podkreślają, że frekwencja w procesach partycypacyjnych może być uzależniona od wielu trudnych do zidentyfikowania czynników, co stanowi wyzwanie dla władz miejskich i konieczność dalszych badań w tym zakresie.

What goes around comes around

Dariusz Pieńkowski, dr hab., prof. UPP

Norway is widely recognised as a prosperous and environmentally advanced economy, with a considerable share of renewable energy resources in its economy. However, it is important to acknowledge that Norway’s economic achievements and capacity to invest in sustainability have been largely supported by its trade in non-renewable resources. The use of these resources has been linked to climate change, which has significant implications for climate change and is also contributing to the melting of Norwegian glaciers. This presentation aims to examine the issue of moral responsibility in the management of natural resources from a global perspective. It is noted that measures aimed at short-term and local benefits may ultimately have negative consequences for their perpetrators. A peculiar paradox is pointed out, which makes it possible to finance sustainable development policies as a result of trading in unsustainable energy resources

Uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu

Wojciech Piontek, dr hab.

W 2010 roku w Unii Europejskiej zaczęto myśleć o tym, jak rozwijać gospodarkę, stawiając na innowacje, które pomogą zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i oszczędzać zasoby naturalne. Po dziesięciu latach doświadczeń, w 2019 roku powstała kompleksowa strategia Europejski Zielony Ład (EZŁ), która ma na celu przekształcenie Unii Europejskiej w sprawiedliwe i nowoczesne społeczeństwo. Strategia stawia ambitny cel, aby do 2050 roku osiągnąć zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto i oddzielić wzrost gospodarczy od eksploatacji zasobów naturalnych. A proekologiczne działania będą napędzać rozwój gospodarki. Zwolennicy tego podejścia wskazują, że w latach 1990-2018 Unia zmniejszyła emisje gazów cieplarnianych o 23%, podczas gdy jej gospodarka urosła o 61%. Celem wystąpienia jest przybliżenie uwarunkowań prowadzenia działalności gospodarczej w kontekście wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu

Not only buying… Generation Z consumers’ participation in the second-hand clothing market

Tomasz Poskrobko, dr inż.; Agnieszka Ciechelska, dr; Edyta Sidorczuk-Pietraszko, dr; Anna Matel, dr

Paper’s objective was to investigate the demand and supply creation activities of Z-Generation members in the second-hand clothing (SHC) market. We used a logit model, based on primary data. Generation Z members create the demand and supply in the SHC market to almost the same extent. Participation in the SHC market is more popular among students having siblings. Financial situation was crucial for buying SHC, whereas for selling – the place where respondents’ parents lived was of importance. Unexpectedly, the environmental attitudes proved to be irrelevant. The study indicates that young people are not only active considering demand aspect (which frequently is a subject of scientific research), but also on the supply side, which is possible due to the development of electronic distribution channels. The latter aspect, however, seems to be neglected in the literature.

Oddziaływanie środowiskowe dwóch sposobów oczyszczania ścieków bytowych na przykładzie oczyszczalni konwencjonalnej i roślinnej.

Janusz Pospolita, prof. dr hab.; Anna Kuczuk, dr; Iwona Kłosok-Bazan, dr hab., prof. PO

W artykule omówiono budowę i funkcjonowanie dwóch odmiennych oczyszczalni ścieków. Przedstawiono konwencjonalną oczyszczalnię ścieków działającą w miejscowości liczącej kilka tysięcy mieszkańców oraz drugą oczyszczalnię – roślinną, przydomową, obsługującą rodzinne gospodarstwo ogrodnicze, prowadzące także działalność agroturystyczną i edukacyjną. W pracy podano szczegóły techniczne i eksploatacyjne obu oczyszczalni, jak również oddziaływanie środowiskowe obu oczyszczalni. Porównano efektywność pracy obu systemów oczyszczania na podstawie analiz chemicznych ścieków dopływających oraz po oczyszczeniu. W oparciu o analizę emergetyczną obliczono całkowite wykorzystanie emergii (energii solarnej) w czasie rocznej eksploatacji obu oczyszczalni. W rachunku tym brane są pod uwagę wszystkie elementy związane z działaniem oczyszczalni, w tym nakłady inwestycyjne oraz praca ludzka. Wyznaczono podstawowe wskaźniki stosowane w rachunku emergetycznym, w tym ELR (Environmental Loading Ratio), EYR (Environmental Yield Ratio). Oszacowane ilości emergii odnawialnej jak i nieodnawialnej odniesiono do ilości oczyszczonych ścieków oraz usuniętego ładunku zanieczyszczeń. Przedstawiono wskaźniki jednostkowe, charakteryzujące obie oczyszczalnie. Omówiono uzyskane wyniki i przedstawiono wnioski, w których uwzględniono czynniki zarówno środowiskowe jak i ekonomiczne funkcjonowania obu rodzajów oczyszczalni.

Sustainable mobility challenges: case study of the Maritime Institute in Gdansk

Adam Przybyłowski, dr hab.

Urban mobility planning is a key element in building a sustainable future. Strategic management of urban transport traffic not only reduces congestion and minimizes the negative impact on the environment, but also positively affects the improvement of the quality of life of residents. This case study examines the impact of transport accessibility on employee preferences and behavior in the context of changing the company’s location, using the example of the Maritime Institute of the Gdynia Maritime University, located at Gdansk seaport. The research hypothesis states that the relocation of the Maritime Institute of the Gdynia Maritime University to a new premises with limited transport accessibility will significantly influence the choice of commuting transportation methods among employees, with a possibility to shift towards more sustainable modes of transport. The study aims to contribute to urban mobility planning by understanding how transport accessibility influences employee behavior and by proposing strategies to improve commuting conditions and promote sustainable mobility.

Fostering „smart” economic models in rural areas through social enterprises

Asta Raupeliene,

This article analyses problems of links between social business and rural developments within the context of rural development. These topics are analysed with regard to three aspects: mitigation of consequences of sociocultural preconditions formed in the past; formation of future system of socioeconomic lifestyle; the intersectoral consolidating activities should be used to move from traditional to smart forms of organization of economic activities by forming different attitude towards the future. The context of sustainable development is related to the new form of sociocultural activities based on dialogue, partnership and cooperation endeavouring at responsible social behaviour as instrument of adaptation that ensures relationship between investments and territorial expansion – repetition of living conditions, quality of living and other future events, through rational usage and preservation of natural resources for future generations. The statements and generalizations mainly of perceptive character are presented in the article. They invite to for discussion and provide possibility or further scientific researches.

Educational migration and human capital resilience: Role of student mobility in local and regional development

Diana Rokita-Poskart, dr hab., prof. PO; Małgorzata Adamska, dr inż.

5. Purpose: This study aims to explore the cognitive and utilitarian dimensions of educational migration and its impact on human capital resilience, focusing on the role of student mobility in local and regional development. 6. Approach, findings, research limitations/implications: The main hypothesis is that educational migration contributes to a depopulated region’s greater resilience to demographic change. The article reviews the existing literature on the relationship between educational migration and the demographic situation in depopulated regions. It also undertakes an analysis of secondary data on the demographic situation of the Opolskie Voivodeship and presents empirical material collected by means of a diagnostic survey. 7. Practical (social, economic, environmental) implications: The results of this research have significant implications for policymaking. They highlight the potential benefits of facilitating student mobility as a means to enhance local and regional development. 8. Originality/value: The originality of this study lies in its interdisciplinary approach, combining insights and perspectives from the fields of education, economics, and regional development studies. It provides innovative insights into how educational migration can serve as a strategic tool for increasing a region’s resilience to demographic change. 9. KEYWORDS: Educational migration, human capital, student mobility, regional development, resilience

Zielone oblicze finansowania działalności przedsiębiorstw w obecnej perspektywie finansowania funduszami z UE

Ksymena Rosiek, dr; Agnieszka Mazurek-Czarnecka, dr; Renata Żaba-Nieroda, dr

Referat ma na celu zaprezentowanie ścieżki finansowania działalności przedsiębiorstw z funduszy UE w obecnej perspektywie finansowej. Na przykładzie wybranego funduszu zaprezentowane zostaną kryteria wyboru projektów współfinansowanych z UE. Jak zauważają autorki istotnym i kluczowym elementem umożlwiającym otrzymania wsparcie jest wpisywanie się przedsiębiorstwa w koncepcję rozwoju zrównoważonego na wielu płaszczyznach. W referacie autorki udowadniają, że przedsiębiorstwa posiadające strategię ESG mają przewagę w pozyskiwaniu zwrotnych i bezzwrotnych form wsparcia.

Rola zielonych innowacji w rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym

Małgorzata Rutkowska, dr hab. inż.; Jolanta Pakulska, dr

Postulaty dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym były przez wiele lat postrzegane przez wielki biznes jako niebezpieczne dla gospodarki. Obecnie koncepcja gospodarki cyrkularnej jest coraz częściej promowana i wkomponowuje się w wymogi związane z zielonymi innowacjami. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie idei gospodarki cyrkularnej z uwzględnieniem innowacji środowiskowych, które dają szansę na zmiany w procesie organizowania produkcji i konsumpcji. Esencją gospodarki obiegu zamkniętego jest nowy sposób patrzenia na relację między rynkami, klientami i zasobami naturalnymi. Dzięki tej optyce, powstają nowe modele biznesowe napędzane przez przełomowe rozwiązania nowych technologii, w szczególności tych cyfrowych. W artykule zastosowano metodę krytycznej analizy literatury przedmiotu, wykorzystano dostępne dane statystyczne i stworzono zarys modelu uwzględniającego zielone innowacje.

Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Jakie narzędzia partycypacji społecznej wykorzystywane są w polskich i zagranicznych miastach?

Agnieszka Rzeńca, dr

Dążenie do neutralności klimatycznej miast wymaga nowego podejścia i zastosowania szerokiej gamy strategii i działań, które obejmują różne obszary, takie jak energia, transport, gospodarka odpadami, budownictwo oraz planowanie przestrzenne. Jej osiągnięcie wymaga zaangażowania zarówno władz miejskich, jak i samych mieszkańców. Mieszkańcy miast mogą pełnić aktywną rolę w budowaniu neutralności klimatycznej obszarów zurbanizowanych poprzez swoje codzienne wybory, zachowania, edukację, zaangażowanie społeczne i wpływ na procesy polityczne. Ich działania i zaangażowanie są kluczowe dla osiągnięcia celów związanych z walką ze zmieniającym się klimatem i tworzeniem bardziej zrównoważonych przyjaznych środowisku społeczności miejskich. Celem wystąpienia jest przegląd dostępnych narzędzi partycypacji społecznej w polskich i wybranych miastach z krajów Europy Środkowo-Wschodniej mających istotny wpływ na kreowanie miejskiej polityki klimatycznej.

University Maturity Model – A Bibliometric Analysis

Agnieszka Sakowicz, mgr inż.

In the context of continual changes within the higher education sector, maturity models for universities have become a crucial analytical tool for the comprehensive assessment and development of educational institutions. This article aims to systematize knowledge regarding the application of maturity models in managing universities, focusing on identifying strengths and areas in need of improvement. The research query included TITLE-ABS-KEY ((„maturity model”) AND universit* AND („higher education”)) for Scopus and TS = ((„maturity model”) AND universit* AND („higher education”)) for the Web of Sciences database. A total of 244 publication records were analyzed. Through a bibliometric analysis, literature pertaining to various aspects of university maturity including management, teaching and learning, research activities, technology transfer, international cooperation, and community engagement was collected and analyzed. The article also presents key factors that influence the level of maturity in universities, thereby providing a basis for creating effective development strategies. Findings suggest that the application of maturity models can significantly enhance the management and operational efficiency of universities, offering valuable insights for policymakers in formulating educational policies.

Rezyliencja – nowy wehikuł rozwoju polskich regionów?

Jeremiasz Salamon, dr

Koncepcją, która w ostatnich latach zyskuje coraz większą popularność w badaniach regionalnych jest rezyliencja (odporność), która definiowana jest jako zdolność regionu do przewidywania zakłóceń, przygotowania się do nich, reagowania oraz wyjścia z zakłóceń. W opinii części badaczy koncepcja ta w swej popularności zdaje się dorównywać, a według niektórych, wręcz prześcigać i zastępować, koncepcję zrównoważonego rozwoju. Inni z kolei idą nawet o krok dalej określając odporność słowem kluczem naszych czasów. Odporność ma istotne implikacje dla polityk publicznych i zachowania różnych podmiotów w przestrzeni regionalnej. Dziwić zatem nie powinno, że w ostatnich latach stała się istotnym elementem polityki regionalnej. W Agendzie Terytorialnej 2030. Przyszłość dla wszystkich obszarów wskazuje się, że „polityka rozwoju terytorialnego i współpraca w zakresie wspólnych celów mają zasadnicze znaczenie dla zwiększenia odporności gmin, regionów i krajów, a jednocześnie przyczyniają się do wzmocnienia procesów ich odbudowy”. W kontekście rosnącej popularności odporności jako jednego z wyzwań polityki regionalnej planowany referat stawia sobie za cel określenie czy koncepcja ta jest obecna, a jeżeli tak to w jakim zakresie, w dokumentach strategicznych wyznaczających ramy polityki regionalnej w Polsce. W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie przeprowadzona zostanie analiza strategii rozwoju województw przygotowanych w związku z okresem programowania, którego horyzont wyznacza rok 2030

Gospodarstwa domowe jako aktywny podmiot gospodarki o obiegu zamkniętym

Edyta Sidorczuk-Pietraszko, dr; Agnieszka Ciechelska, dr

Wpływ rynku odzieży używanej (SHC) na gospodarkę obiegu zamkniętego (CE) nie został dobrze zbadany. Niektóre badania sugerują, że SHC ma znaczący pozytywny wkład w CE (np. Babel et al. (2019)). Jednakże istnieją oznaki efektu odwrotnego – efektu odbicia (RE) na rynku SHC, chociaż brakuje badań ilościowych tego zjawiska. Dostępność taniej SHC powoduje, że łączna konsumpcja odzieży jest większa, niż gdyby nie było takiej możliwości, oraz powstaje ślad ekologiczny związany z obrotem SHC. Jednak większość tego rodzaju badań opiera się na deklaracjach respondentów. Rozbieżność między deklarowanymi, a rzeczywistymi zachowaniami jest problemem często opisywanym w literaturze, także w odniesieniu do zachowań proekologicznych. Jest też znaczącą barierą w projektowaniu polityki i jej instrumentów. Wystąpienie będzie dotyczyło właśnie tej luki.

Rola kapitału ludzkiego w zrównoważonym rozwoju polskich województw

Iwona Skrodzka, dr hab., prof. UwB; Anna Busłowska, dr

Koncepcja sustainable development jest jedną z najbardziej aktualnych, kompleksowych i wielowymiarowych koncepcji rozwoju, która obejmuje zintegrowany terytorialnie gospodarczy, społeczny i środowiskowy wymiar rozwoju. W ujęciu procesowym sustainable development to proces zmian stanów dynamicznej równowagi między lokalnym rozwojem gospodarczym, społecznym i ekologiczno-przestrzennym. Ostatecznym celem tego procesu jest poprawa – w oparciu o poszanowanie zasobów naturalnych – szeroko rozumianej jakości i poziomu życia współczesnych i przyszłych pokoleń, przez właściwe, dynamiczne kształtowanie proporcji między poszczególnymi rodzajami kapitałów – ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego. Celem artykułu jest zbadanie jaką rolę w zrównoważonym rozwoju polskich województw odgrywa kapitał ludzki. Przeprowadzone zostaną analizy statystyczno-ekonometryczne na podstawie danych z lat 2012-2022. W artykule zostanie wykorzystana metoda modelowania równań strukturalnych PLS-SEM (partial least squares structural equation modeling), umożliwiająca badanie zależności przyczynowo-skutkowych między kategoriami bezpośrednio nieobserowalnymi, do których zaliczyć należy zrównoważony rozwój oraz kapitał ludzki. Wyniki badań będą mogły znaleźć praktyczne zastosowanie przy realizacji polityki regionalnej w Polsce, na przykład przy kreowaniu strategii rozwoju regionów, czy też przy realizacji polityki Unii Europejskiej.

Zmiany klimatu jako przedmiot paneli obywatelskich w polskich miastach

Agnieszka Sobol, dr

Panele obywatelskie są relatywnie nowym procesem planowania w Polsce, które wdrażane mogą być na wszystkich szczeblach administracji. Celem prezentacji jest przedstawienie panelu obywatelskiego jako narzędzia uspołecznienia rozwoju lokalnego. Zaprezentowane zostaną wnioski z analizy doświadczeń realizacji tych procesów w polskich miastach w latach 2016-2023. Pogłębioną analizą objęte zostały te procesy, których temat przewodni bezpośrednio stanowiły zmiany klimatu.

Wybrane problemy związane z zarządzaniem wodami rzek granicznych

Joanna Sołtuniak, dr

Referat obejmuje problematykę związaną z zarządzaniem i jurysdykcją rzekami granicznymi oraz obszarami po których płyną wody rzeczne tworzące granice państw. Rozważa sytuacje związane z nadmiarem i niedoborem wód jak również jakością wód. Zwraca uwagę na efektywność zarządzania wodami w granicach zlewni. Porusza konieczność uwzględniania zasad zrównoważonego rozwoju. Nakreśla możliwe modyfikacje zarządzania wobec skutków prognozowanych zmian klimatu i ich wpływu na: zmiany w czasie rozkładu przepływów wodnych, ilość oraz jakość wód płynących. Porównuje możliwości związane z zarządzaniem zasobami wodnymi na rzekach granicznych znajdujących się na terenach krajów należących do Unii Europejskiej i na granicy UE.

Raportowanie zrównoważonego rozwoju w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstw w aspekcie wiarygodności informacyjnej – potrzeba kontroli wewnętrznej

Izabela Stalończyk, dr

Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych są kluczowym aspektem oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Sprawozdania te muszą być rzetelne i zgodne z obowiązującymi standardami rachunkowości, takimi jak Krajowe Standardy Rachunkowości lub/i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Wysoka wiarygodność sprawozdań finansowych jest niezbędna dla zapewnienia transparentności i zaufania interesariuszy, w tym inwestorów, kredytodawców oraz organów regulacyjnych. Raportowanie zrównoważonego rozwoju w sprawozdaniach finansowych stawia przed przedsiębiorstwami szereg wyzwań związanych z prezentacją tych informacji. Przede wszystkim, jednym z głównych wyzwań jest brak jednolitych standardów raportowania co może prowadzić do niespójności i trudności w porównywaniu danych między różnymi przedsiębiorstwami. W odróżnieniu do danych finansowych, informacje niefinansowe opierają się na wewnętrznych szacunkach i deklaracjach. Z tego względu istnieje ogromne ryzyko manipulacji i przeszacowania tego typu danych. W artykule podjęto próbę identyfikacji kluczowych obszarów, w których kontrola wewnętrzna w związku z raportowaniem zrównoważonego rozwoju jest niezbędna do ich prawidłowej prezentacji. Zastosowano metodę przeglądu literatury oraz wykorzystano dostępne raporty niefinansowe wybranej branży w celu oceny prawidłowości i istotności przedstawionych informacji.

International Scientific Conference RESILIENT & SUSTAINABLE ECONOMIES

25 ■ 28 September 2024

Czynniki rozwoju europejskiej biogospodarki

Marcin Surowka, dr; Marcin Surowka, dr; Małgorzata Pink, dr; Michał Niewiadomski, dr

Narzędzia zapewniające odporność na klęski żywiołowe

Paulina Szyja, dr

Dorota Michalak, dr

Kwestie odporności , w tym odporności ekonomicznej, są coraz częściej poruszane w literaturze. Celem referatu jest przedstawienie koncepcji odporności w kontekście klęsk żywiołowych i budowania potencjału rozwojowego z uwzględnieniem przeglądu literatury i istniejących danych. Ponadto zostanie zaprezentowany przegląd narzędzi kształtowania odporności

Environmental Impact Assessment of Electric Vehicles

Jerzy Śleszyński, dr hab., prof. UW

Wenwen Zhang, dr

The article based on available case studies compares the environmental impact of electric vehicles (EVs) with internal combustion engine vehicles (ICEVs) in terms of air pollution, climate change, accidents, and noise. The key distinctions for air pollution, climate change, and noise were demonstrated. All the sources confirmed hypothesis, which is the EVs will have less environmental impact compared to ICEVs. In terms of energy consumption, new energy vehicles significantly reduce the dependence of vehicles on petroleum resources, shift energy demand to coal and natural gas, and reduce energy consumption. In terms of environmental impact, EVs are only to a certain extent better than traditional fuel vehicles. Compared with conventional fuel vehicles, EVs can reduce global warming potential and photochemical potential. However, EVs are inferior to conventional fuel vehicles in two index values: human toxicity potential and acidification potential. However, how much environmentally friendly EV is, depends first of all on the electricity mix and the technology improvements (e.g., dealing with used batteries, etc.). Energy structure for electricity generation is the most important factor affecting energy saving and emission reduction of EVs. Optimization of energy structure is an important path for new energy vehicles to achieve efficient energy savings and emission reduction. It has become an important task to improve the proportion of greener power generation

Toward Sustainable Agri-food Supply Chain: Theoretical and Practical Insights

Milita Vienažindienė, prof. dr; Jurgita Zaleckienė, dr

Sustainable agri-food supply chain and active collaboration between actors of it are important conditions that have a significant impact in striving for social and economic development, as well as supporting the reduction of impact to environment. The aim of the research is to present insights for developing sustainable agri-food supply chain from the theoretical and practical perspective. Research methodology includes comparative analysis and synthesis of scientific literature, quantitative and qualitative research. Based on the systematic literature analysis, the authors present a theoretical conceptual model, which illustrates the opportunities for developing of sustainable agri-food supply chain. The key to more sustainable agri-food supply chain is the commitment and collaboration of the actors of supply chain to the principles of sustainability in they activities. The results of the survey and interview of producers and consumers of Lithuanian agricultural and food products show that for active collaboration between actors in the context of sustainability is the need to address mistrust, quality of communication, mutual understanding, attitudes towards sharing risks, the openness of information and other issues.

Certyfikacja lasów jako element gospodarki zrównoważonej i jej wpływ na rozwój przemysłu drzewnego

Marek Wieruszewski, dr hab. inż.

Certyfikacja lasów odgrywa ważną rolę w globalnym handlu drewnem. Jest narzędziem przyczyniającym się do osiągania zrównoważonej i odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Daje gwarancję zakupu surowca drzewnego pochodzącego z odpowiedzialnie zarządzanych lasów i zapewnia sprzedawcom wyrobów drzewnych łatwiejszy dostęp do rynku dla ich produktów. Certyfikacja lasów pociąga za sobą wyższe koszty, które wpływają na cenę sprzedaży. Nie został jednak dotąd określony wpływ międzynarodowych systemów certyfikacji lasów na handel międzynarodowy z perspektywy producentów wyrobów drzewnych. Niniejszy artykuł ma na celu ocenę wpływu certyfikacji lasów w Polsce na handel krajowym surowcem drzewnym. Zweryfikowano dane statystyczne dotyczące handlu dwustronnego i certyfikacji lasów dla produktów leśnych. Zbadano czy konsumenci są skłonni zapłacić więcej za produkty certyfikowane niż za produkty niecertyfikowane. Wyniki wskazują, że certyfikacja lasów ma wpływ na konkurencyjność eksportu, efekt bariery handlowej, a także efekt wspólnego ryzyka. Certyfikacja lasów stała się barierą handlową dla krajów rozwijających się, zwłaszcza w procesie handlu z krajami rozwiniętymi. Stanowi niższą barierę handlową dla produktów niskoprzetworzonych z drewna na rynku krajowym, podczas gdy ma silny wpływ na barierę handlową dla produktów wysoko przetworzonych na rynkach światowych (głównie dla meblarskich). Wyniki mogą wnieść wkład do bazy danych certyfikacji lasów w celu wsparcia decydentów (menedżerów i producentów drewna) w ich strategicznych decyzjach. Słowa kluczowe: certyfikacja lasów; gospodarka zrównoważona, produkty drzewne; konkurencyjność; handel

Ubóstwo energetyczne w Polsce – przyczyny, skutki i sposoby zmniejszenia skali zjawiska

Mirosława Witkowska-Dabrowska, dr hab. inż., prof. UWM; Natalia Świdyńska, dr

Ubóstwo energetyczne, czyli sytuacja, w której gospodarstwo domowe: ma niskie dochody oraz wysokie rachunki na cele energetyczne i zamieszkuje budynek o niskiej efektywności ekonomicznej, nie jest w stanie zapewnić sobie wystarczającego poziomu ciepła, chłodu i energii elektrycznej (Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne). Europejskie Obserwatorium Ubóstwa Energetycznego oszacowało, że w krajach Unii Europejskiej około 50 milionów rodzin żyje w warunkach ubóstwa energetycznego. W 2021 r. problem ten dotykał 12% gospodarstw domowych w Polsce. Celem badań jest analiza przyczyn i skutków ubóstwa energetycznego w Polsce oraz wskazanie na sposoby zmniejszenia skali tego zjawiska. Pochylić się należy nad wszelkimi zawirowaniami i zmianami mającymi miejsce w gospodarkach światowych i niewątpliwie przyczyniającymi się do zmiana na rynku energetycznym (pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, zmiany klimatu, prawo klimatyczne). Podkreślić należy, że do 2050 r. gospodarki Wspólnotowe stać się mają zeroemisyjne. Niewątpliwym skutkiem ubóstwa energetycznego jest wykorzystywanie paliw o znacznie gorszej jakości. Skutkuje to oddalaniem się do unijnych celów. Wśród ogólnych dróg uniknięcia tego zjawiska wymienić można m.in. termomodernizację budynków oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii obniżających rachunki na cele energetyczne.

Blockchain w energetyce: analiza w kontekście zrównoważonego rozwoju

Monika Wodnicka, dr

Niniejszy artykuł ma na celu zidentyfikowanie kluczowych obszarów badawczych związanych z blockchainem w energetyce przez pryzmat zrównoważonego rozwoju. Cel ten został osiągnięty poprzez połączenie dwóch metod badawczych skoncentrowanych na analizie bibliometrycznej. Były to systematyczny przegląd literatury i klasyczny przegląd literatury. Przeprowadzono analizę bazy danych Scopus, na podstawie której zidentyfikowano 205 publikacji naukowych. Dyskusja została wsparta klasycznym przeglądem literatury, co przyczyniło się do wskazania przyszłych obiecujących kierunków badawczych, które obejmują zagadnienie rozwoju zielonego rynku pracy i związanych z nim zielonych miejsc pracy, a także kwestię rozwoju i zmian na rynku energii poprzez zastosowanie blockchain. Wyniki przedstawione w artykule mogą stanowić inspirację dla badaczy poszukujących luk badawczych lub opisujących aktualny stan wiedzy w zakresie zagadnień blockchain w branży energetycznej i omawianych jednocześnie przez pryzmat zrównoważonego rozwoju.

25 ■ 28 September 2024

Financial efficiency of wind farms in Europe

Joanna Wyrobek, dr hab., prof. UEK

The aim of the publication is to analyze the financial efficiency of wind and solar farms in Poland compared to selected European Union countries. The profitability of renewable energy is influenced by two opposing forces – on the one hand, the increase in the technical efficiency of renewable energy sources, and on the other, legal and systemic limitations. Of course, other factors such as weather or location of devices are also important. The publication attempts to assess whether land-based wind farms are still profitable, whether offshore wind farms make economic sense, and how the profitability of solar farms compares to them.

Akceptacja parków narodowych w Euroregionie Pomerania. Studium porównawcze Parku Narodowego Jasmund i Wolińskiego Parku Narodowego

Wojciech Zbaraszewski, dr inż.

Mimo, że parki narodowe są powszechnie uznawane są za najwyższą formę ochrony przyrody to relacje pomiędzy tymi obszarami chronionymi a społecznościami lokalnymi są często problematyczne. Przeprowadzone badanie dostarcza nowych informacji na temat akceptacji parków narodowych na polsko-niemieckim obszarze przygranicznym. Badanie ilościowe przeprowadzono metodą CATI w Euroregionie Pomerania wśród mieszkańców regionu niemieckiego Parku Narodowego Jasmund oraz Wolińskiego Parku Narodowego. Koncepcja kwestionariusza ankiety została zainspirowana istniejącymi badania relacji Park-people relationships. Analizowane parki narodowe charakteryzowały się m.in. bardzo dużym poparciem wśród miejscowej ludności, czego dowodem jest wysoki udział pozytywnych głosów za dalszym istnieniem badanych obszarów chronionych.

Analiza poziomu wdrażania koncepcji lean society dla państw Unii Europejskiej według wielowymiarowej analizy porównawczej

Anetta Zielińska, dr hab. prof. UEW, dr h.c.

Koncepcja lean society to rozszerzenie dotychczasowego spojrzenia na filozofię zarządzania współczesnymi społeczeństwami wywodząca się z: zasad zrównoważonego rozwoju, dotychczasowych koncepcji racjonalnego wykorzystania zasobów. Dodatkowo rozszerzona o: ideę odchudzonego myślenia (lean thinking), proekologiczne projektowanie (ekoprojektowanie), edukację społeczeństwa oraz realne określenie potrzeb społeczeństw, wsparcie ze strony państwa i prawa. Połączenie wszystkich powyższych koncepcji i idei, stanowi podstawę wyodrębnienia filozofii szczupłego społeczeństwa (lean society), która jest źródłem innowacyjności społecznej.

Konkurencyjność zrównoważona Polski na tle krajów Unii Europejskiej

Joanna Bogna Zielińska, dr

Celem wystąpienia będzie ocena konkurencyjności zrównoważonej Polski na tle krajów UE. Zostaną zweryfikowane wskaźniki pozycji konkurencyjnej krajów UE oraz wskaźniki realizacji celów zrównoważonego rozwoju za ostatni dostępny rok, by sprawdzić w jaki sposób realizacja strategii zrównoważonego rozwoju wpływa na konkurencyjność krajów. Autorka dokona porządkowania liniowego krajów za pomocą syntetycznego miernika konkurencyjności zrównoważonej. Próba oceny poziomu konkurencyjności zrównoważonej pozwoli wskazać, które jej elementy pozwalają na osiągnięcie trwałych przewag konkurencyjnych krajów UE.

Rolnictwo na obszarach podgórskich i górskich Karpat w krajach UE i Ukrainie w kontekście realizacji celów środowiskowych WPR 2023-2027

Marek Zieliński, dr inż.

Dla Komisji Europejskiej (KE) obecnie jednym z podstawowych celów jest podjęcie dodatkowych działań na rzecz jeszcze większej niż dotychczas ochrony środowiska przyrodniczego, w tym przede wszystkim poprzez ograniczenie negatywnej presji ze strony działalności rolniczej. Środowisko przyrodnicze w Unii Europejskiej (UE) jest bowiem coraz bardziej zdegradowane na wskutek obecnych procesów zachodzących w rolnictwie prowadzących często do erozji, zagęszczania, zanieczyszczenia, zasolenia, pustynnienia oraz utraty w glebach materii organicznej, a także utraty różnorodności biologicznej i krajobrazu. Duży wpływ na nasilenie się tych procesów ma zjawisko lokalnego porzucania gruntów najsłabszych dla rolnictwa. Należy zaakcentować, że ryzyko rolniczego porzucania gruntów w pierwszej kolejności dotyczy obszarów górskich i podgórskich. Opracowanie ma za zadanie uzupełnić lukę badawczą dotyczącą ustalenia kierunku i siły zmian zachodzących w strukturze zagospodarowania gruntów rolnych na obszarach górskich i podgórskich Karpat w Polsce, Słowacji, Rumunii oraz Ukrainie w latach 2001-2022. Ważnym atutem tej analizy będzie również ustalenie znaczenia najważniejszych działań instytucjonalnych dedykowanych ochronie środowiska przyrodniczego w polskim rolnictwie na obszarach ONW górskich i podgórskich w pierwszym roku funkcjonowania WPR 2023-2027

Balance in the labor market as a sustainable development goal and the effects of achieving it

Mariusz Zieliński, dr hab., prof. PO

Purpose: The cognitive goal is to determine the scale of changes in the supply side of the labor market in Poland. The utilitarian goal is to determine the directions of changes in the personnel policy of enterprises. Approach, findings, research limitations/implications: a. Demographic processes causing a loss of labor supply resources at working age may become a barrier to economic growth. b. The thesis – demographic processes will cause supply shortages in the labor market. The research problem is to determine the possibilities of counteracting negative demographic trends for the labor market. c. The research tools are descriptive statistics using index methods and time series analysis, using data published mainly by Eurostat. Practical (social, economic, environmental) implications: The article will allow you to determine the directions of changes in the personnel policy of enterprises, taking into account the expectations of employees. Originality/value: The originality of the article lies in the analysis of the labor market in conditions of labor supply shortage.

Modelling of sustainable bio-business: method, experience and perspectives

Jan Žukovskis, prof. dr

During my presentation, I would like to present our University’s experience in organizing courses for students „My first StartUp”, which are designed to create business plans and budgets for business initiatives of students and other interested people. The need for such courses is great. Young people want to get knowledge and experience in organizing such businesses. Most importantly, they gain the confidence to start their own business. A few aspects about these courses. The courses are designed to provide the latest knowledge and practical skills about the essence of business, the theoretical aspects of its planning and modeling, and using practical steps. Special attention is paid to sustainability and waste reduction when modeling bio-businesses. Students are provided with practical knowledge on how to develop a business idea („start-up”: from a product or service, customer needs and suppliers), how to set up a business organization, create long-term and short-term business plans, how to apply the organization structure and pay collaborators, to create budget the organization with the revenue generated and the costs to be incurred. Students can adapt their knowledge by setting up their own business or by already working in existing business.

Knowledge diffusion as an adaptive attribute for the resilience of small and medium-sized enterprises to economic crises: A multivariate analysis of the Visegrad Group countries.

Justyna Zygmunt, dr inż.; Aleksandra Zygmunt, dr

Purpose: The aim of the paper is to investigate how the Visegrad Group countries differ regarding knowledge diffusion as an adaptive attribute of small and medium-sized enterprises to economic crises. Approach, findings, research limitations/implications: Knowledge diffusion is considered as important for innovation and entrepreneurial attitudes to build firms’ competitive advantage. Hence, it seems crucial to consider knowledge diffusion as an adaptive attribute of firms’ resilience to economic crises. The study address the Visegrad Group countries to understand how knowledge diffusion differs between countries belonging to peripheral countries in the European Union. The research is based on multivariate analysis methods. Originality/value: The study provides further evidence on the resilience of small and medium-sized enterprises from the Visegrad countries to economic crises, filling a gap in the literature. The research also sheds more light on the importance of knowledge diffusion for firms’ resilience to changes in the environment.

Fostering sustainable business ecosystems in agri-food industry.

Anna Sibińska, dr; Małgorzata Grzegorczyk-Nuttall, dr

The purpose of this study is to investigate the linkages between social capital and creation of shared value in sustainable business ecosystems, namely industrial symbiosis. Drawing on a longitudinal single-case study from an industrial symbiosis in agri-food sector in Poland, the research illuminates theoretical arguments and empirical evidence to generate a deeper understanding of conditions, contradictions and challenges in utilising social capital to create shared value in ecosystems with sustainable goals. We observed that the creation of shared value tended to foster bonding social capital rather than bridging social capital. Cognitive social capital facilitated new partnerships necessary for developing circular practices, such as resource sharing and waste exchanges. High trust and strong relational social capital accelerated transition to circular economy and strengthened community engagement in sustainable initiatives but also created risks for the symbiosis. This study contributes to further convergence between the fields of sustainability and strategic management and provides practical insights for managers in networks with sustainable goals.

Classification and assessment of policy instruments related to sustainable land-use decisions.

Joanna Ejdys, prof. dr hab. inż.; Joanna Godlewska dr inż.; Elżbieta Broniewicz, dr hab. inż., prof. PB; Zofia Kołoszko-Chomentowska, dr hab. inż., prof. PB; Karolina Ogrodnik, dr inż

The aim of the study was identifying and analysing instruments influencing land-use decisions in 12 European countries (Germany, Greece, Estonia, Denmark, Portugal, Italy, Romania, Poland, Latvia, Slovakia, Austria, Czechia). For identifying instruments following criteria of searching were used: type of the document, level of the document as well as sector to which document applies (agriculture, forestry, biodiversity and nature protection, spatial planning/land-use, climate change and other). Based on results of the literature review, classification of policy instruments and incentives was adopted, which distinguished four basic group of instruments: regulatory (command-and-control), economic, information and voluntary instruments and other. For each group particular types of instruments were assigned and described, including such elements as: function, sector, scale, legal status, stakeholders group. The assessment methodology of policy incentives and other tools in relation with land use decisions was developed. As the result of the study, a cross-national analysis of main land-use instruments and their effectiveness in land-use decisions was provided, in particular their contribution to address the climate change and biodiversity challenges.